Omnibus

Dyrektywa Omnibus (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161) to jedno z kluczowych rozporządzeń wprowadzonych w ramach unijnego pakietu legislacyjnego „Nowy ład dla konsumentów” („New Deal for Consumers”). Głównym celem tej regulacji jest wzmocnienie praw konsumentów w obliczu dynamicznych zmian w handlu elektronicznym i zwiększenie przejrzystości działań przedsiębiorców – zwłaszcza w środowisku cyfrowym.

Przyjęcie i wdrożenie dyrektywy Omnibus ma fundamentalne znaczenie dla wszystkich krajów członkowskich UE, w tym dla Polski. Obowiązuje od 28 maja 2022 roku, a jej zapisy obejmują m.in. obowiązki informacyjne, przejrzystość opinii, uczciwość promocji cenowych oraz sankcje za nieuczciwe praktyki rynkowe.

Główne cele dyrektywy Omnibus

Wzmocnienie ochrony konsumentów na rynku wewnętrznym UE
Zwiększenie przejrzystości w e-commerce i cyfrowych platformach handlowych
Ujednolicenie obowiązków przedsiębiorców na terenie całej Unii Europejskiej
Skuteczniejsze egzekwowanie przepisów oraz surowsze sankcje za ich łamanie

Nowe prawa konsumentów

Dyrektywa Omnibus przyniosła znaczące korzyści dla konsumentów, w tym:

1. Większa przejrzystość promocji cenowych

Przedsiębiorcy są zobowiązani do podawania najniższej ceny danego produktu z ostatnich 30 dni przed obniżką. Ma to na celu walkę z fałszywymi promocjami, np. sztucznym podnoszeniem cen tuż przed „obniżką” podczas wyprzedaży.

Przykład: Jeśli cena telewizora w ciągu ostatnich 30 dni przed promocją wynosiła 2 000 zł, nie można go reklamować jako przecenionego z 2 500 zł do 1 900 zł – jedynie z 2 000 zł.

2. Transparentność opinii konsumenckich

Platformy handlowe i sklepy internetowe muszą jasno informować, czy i w jaki sposób weryfikują autentyczność opinii. Zakazane jest zamieszczanie fałszywych recenzji oraz kupowanie ocen w celu manipulowania reputacją produktu.

3. Lepsza informacja przy zakupach online

W przypadku zakupów za pośrednictwem platform (np. marketplace’ów), konsument musi być poinformowany:

czy sprzedawcą jest firma, czy osoba prywatna
jakie są kryteria rankingu produktów (np. czy płatne promocje wpływają na pozycję w wynikach wyszukiwania)
jakie prawa przysługują w razie zakupu od nieprzedsiębiorcy (np. brak prawa odstąpienia od umowy)

4. Indywidualne dostosowanie cen

Jeśli cena produktu została dostosowana na podstawie zautomatyzowanego profilowania użytkownika (np. na podstawie jego zachowań w sieci), konsument musi być o tym poinformowany.

Nowe obowiązki przedsiębiorców

Dostosowanie działalności do wymogów dyrektywy Omnibus to dla firm – zwłaszcza z sektora e-commerce – duże wyzwanie. Oto kluczowe obowiązki:

1. Rzetelna informacja o cenach promocyjnych

Obowiązek prezentowania najniższej ceny z 30 dni przed obniżką
Zakaz stosowania technik manipulacyjnych typu „dark patterns” w prezentacji cen

2. Obowiązek weryfikacji opinii

Konieczność ujawniania, czy opinie pochodzą od zweryfikowanych klientów
Zakaz publikowania lub zlecania fałszywych opinii

3. Większa transparentność na platformach sprzedażowych

Informowanie, kto jest stroną umowy (np. Allegro, Amazon, Etsy – sprzedawca czy operator platformy)
Ujawnienie zasad rankingu produktów (np. czy sponsorowane ogłoszenia mają pierwszeństwo)

4. Zgodność z nowymi sankcjami

Państwa członkowskie zostały zobowiązane do ustalenia efektywnych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji
W przypadku naruszeń dot. masowych interesów konsumentów – kary mogą sięgnąć co najmniej 4% rocznego obrotu przedsiębiorcy

Wpływ dyrektywy na e-commerce w Polsce i UE

W Polsce

W Polsce zapisy dyrektywy Omnibus zostały wdrożone m.in. poprzez nowelizację:

Ustawy o prawach konsumenta
Ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług
Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym

UOKiK (Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów) aktywnie monitoruje przestrzeganie nowych przepisów, prowadząc kontrole i wydając zalecenia. Szczególną uwagę zwraca się na promocje cenowe, manipulacje rankingami i opinie klientów.

W Unii Europejskiej

Choć dyrektywa ma zastosowanie w całej UE, implementacja może różnić się szczegółami w zależności od kraju członkowskiego. Przykładowo:

W Niemczech firmy są zobowiązane do utrzymywania elektronicznego rejestru najniższych cen
We Francji nacisk położono na zwalczanie fałszywych recenzji i reklam influencerskich
W Hiszpanii i Włoszech szczegółowo uregulowano sposób prezentowania rankingów produktów na platformach

Wyzwania i kontrowersje

Mimo szlachetnego celu, dyrektywa Omnibus nie jest wolna od krytyki i problemów praktycznych:

Złożoność przepisów – szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorstw, które muszą dostosować systemy IT, opisy produktów, regulaminy i praktyki promocyjne
Różnice w interpretacji – np. co dokładnie oznacza „najniższa cena w ostatnich 30 dniach”, czy obejmuje ceny hurtowe, przeceny czasowe, itp.
Wysokie koszty wdrożenia – zarówno po stronie sklepów, jak i platform marketplace

Podsumowanie

Dyrektywa Omnibus to krok milowy w ochronie konsumentów w cyfrowej gospodarce Unii Europejskiej. Zwiększa przejrzystość, uczciwość i odpowiedzialność przedsiębiorców – szczególnie w sektorze e-commerce. Z drugiej strony, niesie ze sobą konkretne wyzwania dla biznesu, wymagające inwestycji w technologie, szkolenia i zmiany w strategiach marketingowych.

Dzięki nowym regulacjom konsumenci w całej UE zyskali większą kontrolę nad informacjami, które otrzymują podczas zakupów online, a nieuczciwe praktyki mają być skuteczniej eliminowane z rynku. Dla firm oznacza to jedno – nowa era transparentności i odpowiedzialności już nadeszła.

Masz sklep na Woocommerce i nie radzisz sobie z uruchomieniem tej funkcjonalności ? Skorzystaj z formularza poniżej.